Erfgoedcel Leie Schelde begeleidt projecten rond ‘honderd jaar eerste wereldoorlog’

Op zondagvoormiddag 1 september wordt in Machelen, naar jaarlijkse traditie, een herdenkingsmoment georganiseerd op de militaire Franse begraafplaats van de Eerste Wereldoorlog. We willen graag van dit moment gebruik maken om enkele intergemeentelijke projecten rond de Eerste Wereldoorlog voor te stellen. De zes cultuurschepenen Rutger De Reu (Deinze), Ferry Comhair (De Pinte), Dirk Martens (Gavere), Thomas Van Ongeval (Nazareth), Kristof Vanden Berghe (Sint-Martens-Latem) en Michaël Vandemeulebroecke (Zulte) bespraken onlangs in Deinze enkele initiatieven die al in de startblokken staan.



De intergemeentelijke vereniging Platform Omgeving Leie Schelde wil via haar Erfgoedcel honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog een aantal kleine investeringen en activiteiten ondersteunen om onder meer net die gebeurtenissen te herdenken. De Erfgoedcel zal daartoe samenwerken met een aantal vrijwilligers en heemkundigen en de betrokken gemeenten. Men kan voor de investeringen bovendien rekenen op een financiële steun van Toerisme Vlaanderen.

Ruim 2.000 slachtoffers in oktober 1918
In oktober en november 1918 raasde de Eerste Wereldoorlog enkele weken over de Leie- en Scheldestreek in Oost-Vlaanderen en maakte er toen meer dan 2.000 slachtoffers. Het Duitse leger was nog niet verslagen en bood achter de Leie en Schelde nog hevig weerstand. De slachtoffers daarvan zijn niet alleen een paar honderd burgers, maar ook militairen uit verschillende hoeken van de wereld: Fransen, Duitsers, Amerikanen, Belgen. Opvallend is de bijdrage geweest, aan de zijde van de geallieerden, van de Noord-Afrikaanse koloniale troepen en de Chinese arbeiders, groepen die vaak worden vergeten. Heel wat dorpen en wijken werden grotendeels verwoest.

Oude foto’s in station van Deinze
Het station van Deinze werd in oktober 1918 na dagenlange gevechten en artilleriebeschietingen volledig verwoest. De Erfgoedcel heeft met Infrabel afgesproken om in de gang van het station een blijvende reeks van een twintigtal oude foto’s aan te brengen, die een evocatie brengen van die gebeurtenissen, naast een stuk geschiedenis over het ontstaan van het station zelf en de stationswijk. Dit eerste project zal eind 2013 met de steun van het stadsbestuur Deinze en Toerisme Vlaanderen worden gerealiseerd.

Digitale route langs oorlogsmonumenten en -objecten
In de loop van 2014 zal aan een reeks markante oorlogsmonumenten en -objecten in de streek een QR-code worden aangebracht. Op die manier kunnen via een smartphone of PC-tablet snel teksten en foto’s worden geconsulteerd, die op een webpagina staan. Er komt eveneens een brochure.
Het gaat onder meer over de monumenten in Deinze, Bachte-Maria-Leerne, Gavere en Machelen, die recent werden geklasseerd. Maar er zijn nog heel wat andere elementen die het verdienen om ontsloten te worden zoals het Duitse kruis – een restant van een Duitse begraafplaats – op het kerkhof in Deinze, de Mariagrot in Deurle, het oorlogsmonument in De Pinte, een rij grafzerken van Franse militairen op de kerkhoven van Petegem en Olsene, het grafmonument van Libor Slock een Deinzenaar die spioneerde voor de geallieerden…

Infobord aan de Edemolen in Nazareth
Begin oktober 2014 zal in Nazareth een grootschalig evenement worden georganiseerd naar aanleiding van de zgn. Slag aan de Edemolen, waar een groep rijkswachters en burgerwachters een grote Duitse legermacht heeft tegengehouden en met de steun van een groep burgerwachters op de vlucht dreef. Er vielen in totaal een tachtigtal doden, waaronder twaalf landgenoten. De Duitsers waren van plan spoorwegen en bruggen rond Deinze en Gent te verwoesten, wat de aftocht van het Belgische leger naar de IJzer mogelijk in het gedrang zou hebben gebracht. De Erfgoedcel plant in samenwerking met de gemeente en het organiserende comité een infobord aan de het monument van de Edemolen.

Expo in het Museum van Deinze en Leiestreek (voorjaar 2015)
Het Museum van Deinze en de Leiestreek, is in samenwerking met de Erfgoedcel en een aantal vrijwilligers, gestart met de voorbereiding van een tentoonstelling in het Museum van Deinze en Leiestreek, die zal plaatsvinden in het voorjaar van 2015. Het is de bedoeling een expo uit te bouwen rond de collectie van verzamelaar Denis Pieters uit Nazareth. Hij verzamelde vele honderden, vaak nog nooit getoonde foto’s, die Duitse militairen hebben genomen in de periode 1914-1918, vooral in het gebied tussen Eeklo, Gent en Oudenaarde. Zij tonen de dorpen, steden en landschappen van het Vlaanderen van toen.
Infopunten en landmarks in Machelen, Olsene en aan de Scheldebrug in Eke/Semmerzake
Een kleine duizend militairen uit verschillende culturen, meestal nog zeer jonge mensen uit vooral Frankrijk, maar ook uit Engeland, Noord-Afrika en China liggen begraven op de Franse militaire begraafplaats in Machelen. Het gemeentebestuur zal onderzoeken of het mogelijk is de plaats zowel educatief voor scholen als toeristisch beter te ontsluiten, bijvoorbeeld door een audiovisueel project. Vanuit de Erfgoedcel werd daartoe medewerking aangeboden.
Aan de Leie, in Olsene en omgeving, startte in oktober 1918 de 37ste divisie uit Ohio een laatste offensief. Het ging om meer dan 20.000 jonge Amerikanen, waarvan er nog enkele honderden zouden sneuvelen. Er zijn plannen om op die plaats een landmark te voorzien, om die gebeurtenis blijvend te herinneren en hierbij samen te werken met de experten van de Amerikaanse begraafplaats ‘Flanders Fields’ in Waregem.
Tenslotte wordt nagedacht over een infopunt aan de Scheldebrug in Eke/Semmerzake. In november 1918 sneuvelden er tijdens de laatste dagen van de oorlog tijdens hevige gevechten onder meer nog een aantal Belgische grenadiers. De omliggende dorpen zoals Eke kwamen toen onder zwaar artillerievuur te liggen.

Financiële steun aan projecten over de Eerste Wereldoorlog
Maar ook verenigingen en comités, gemeenten, scholen… die iets willen organiseren i.v.m. honderd jaar Eerste Wereldoorlog tijdens de periode 2014-2018 kunnen een financiële steun krijgen via de Erfgoedcel van het Platform Omgeving Leie Schelde.
Dit kan op basis van het intergemeentelijke subsidiereglement cultureel erfgoedprojecten en via de in te vullen fiche, te downloaden via de websites van de gemeenten Deinze, De Pinte, Gavere, Nazareth, Sint-Martens-Latem en Zulte. Voorstellen kunnen alvast een eerste keer worden ingediend tegen 15 oktober 2013.

Meer info: [email protected] of 09 386 78 86