Van 1786 tot industrieel Deinze: een historische stadswandeling. Open Monumentendag

Deinze eens anders bekijken? Het kan! Wie dat wil meemaken moet zeker naar de Open Monumentendag komen. Met de kaart van Van Maldeghem uit 1786 in de hand, stappen we door het hedendaagse Deinze. Herbeleef de laatste twee eeuwen van de Deinse stadsontwikkeling onder begeleiding van leerlingen-gidsen van het Erasmusatheneum Deinze. Onderweg leren we hoe we aan de diverse bouwblokken kunnen zien hoe oud ze zijn of pikken we kleine aandachtspunten op waar we anders onwetend aan voorbij lopen. En niet te vergeten: betreden we vijf plaatsen die meestal enkel voor vertrouwelingen zijn geopend.

De keuze van de startplaats is gekoppeld aan de festiviteiten rond de autovrije zondag op de Markt. Wij vertrekken op het Sint-Poppoplein en van daar wandelen we over de Markt naar het oude stadhuis. De meesten onder ons zijn waarschijnlijk vertrouwd met de buitenzijde maar wie heeft de kunstwerken in het kantoor van de burgemeester of de secretaris al eens goed bekeken? In de raadzaal gaat de aandacht normaal naar de debatten maar op Open Monumentendag bekijken we het plafond en de indrukwekkende pilasters.

We wandelen langsheen de vroegere tabaksfabriek Van Der Cruyssen en de “puinruimer” en komen vervolgens in de Kalkhofstraat bij de vroegere tabaksopslagplaats. Verder gaat het naar de oude stadsomwalling, begrijp de Guido Gezellelaan, waar we het huis van de bekende beeldhouwer Antoon Van Parys passeren, gedecoreerd met enkele hakenkruisen. Om de sfeer van een vroeger internaat op te snuiven moet je in de Leiepoort campus Sint-Hendrik zijn. Op de eerste verdieping dompelt een rijtje chambrettes ons onder in een nostalgische sfeer. De spreekkamer van de prefect straalt dan weer prestige uit en van daaruit kijk je letterlijk vanuit de hoogte op de speelplaats. In een hoek staat een statig beeld van Christus Koning, gebeeldhouwd door – jawel – Antoon Van Parys.Vervolgens wandelen we richting station, met opnieuw blokken die hun leeftijd verraden: de Georges Martensstraat met art nouveau-woningen en het stationsplein met neogotische gebouwen. De “Pulle” in de Stationsstraat getuigt van de vroegere ambities van de coöperatieven. De Bisschopstraat telt op de rechterkant arbeiderswoningen en op de linkerkant luxueuze lofts in een voormalige stapelplaats. Maar ons doel ligt op het straateinde: de voormalige fabriek van kinderwagens en speelgoed, Souplex. Het evenementenzaaltje onder de binnenspeeltuin is een geslaagd hergebruik van de voormalige kinderwagen- en speelgoedfabriek. Binnen vallen de vreemde paddenstoelvormige betonnen pijlers op. De inrichting met het ruitvormige logo van Souplex als Leidmotiv, opgeluisterd met oude foto’s en kinderwagens, is bijzonder sfeervol.

Het Bisschopstraatje wordt een steegje en zo bereiken we de Tolpoortstraat ter hoogte van de vroegere Holpoort. Al op bezoek geweest bij de intergemeentelijke Erfgoedcel Leie Schelde en kennis gemaakt met Krieltje Kakelkont? Bij de inrichting van hun kantoren in de woning van wijlen Gentiel De Smet in art-decostijl (1934) werden het historisch meubilair en de inrichting bewaard. De werking van de Erfgoedcel leggen de medewerkers zelf uit op een speelse en informatieve manier.

Verderop in de straat komen we bij wat zonder twijfel het hoogtepunt van de bezoeken mag genoemd worden: de woning van de welstellende zijdefabrikant De Coutere-Plas. De gecementeerde zijderupsen en vlinders op de buitengevel verraden al de bezigheid van de bewoners. Maar indrukwekkend wordt het pas binnenin! Kleurrijke mozaïekvloeren, beschilderde muren met cocons en vlinders, beeldhouwwerk van Geo Verbanck… Alles zet je zo terug in de art-decoperiode (1920). Twee huizen verder onder de boog door komen we in de voormalige zijdefabriek. Daar leren we van specialisten hoe zijde werd vervaardigd en rupsen werden gekweekt. En dan komen we weer bij ons vertrekpunt.

Bijzonder dit jaar is de sterk gediversifieerde mix van medewerkers aan de Open Monumentendag. De stad zelf uiteraard, maar ook twee scholen, de uitbater van een evenementenzaal, de Erfgoedcel Leie Schelde en niet te vergeten privépersonen die een deel van hun woonhuis openstellen. Kortom, bijna een doorsnede van de samenleving en het doet deugd om te ervaren hoevelen zich betrokken voelen bij het erfgoed van onze stad. Ook een nieuwigheid is een stadswandeling onder deze vorm, zeker met de historische kaart. Enkel nog hopen op mooi weer maar zelfs zonder dat verwachten we u op 13 september!

Gidsbeurten door leerlingen
Zoals elk jaar staan de leerlingen van het Erasmusatheneum Deinze paraat om de bezoekers enthousiast te onthalen en verbazen zij hen door hun deskundige uitleg. Op de vijf bezoekplaatsen verhalen de leerlingen-gidsen in woord en beeld. Misschien een vaste waarde maar toch even benadrukken dat het getuigt van de inzet van een ganse school om erfgoed op die dag tot bij de mensen te brengen. En dat dit een uitzonderlijke prestatie is, mag blijken uit het unieke van deze formule voor heel Vlaanderen!

Praktische informatie
Historische stadswandeling: de halteplaatsen zijn enkel te bezoeken via de begeleide stadswandeling. Startplaats: Sint-Poppoplein. De wandeling is 2,5km lang en duurt 3 u. De wandeling is niet bewegwijzerd. Wie slechts een deel van de wandeling wil doen, kan starten aan Leiepoort campus Sint-Hendrik of Souplex.
Onthaal en gidsbeurten: het onthaal en de gidsbeurten worden naar jaarlijkse gewoonte verzorgd door de leerlingen van het Erasmusatheneum Deinze. Een rondleiding met gids vangt elk half uur aan (op piekmomenten om het kwartier). Om 15 u. vangt de laatste volledige rondleiding aan; om 17 u. de gedeeltelijke wandeling.
OMD-brochure: elke bezoeker ontvangt gratis een brochure in vierkleurendruk met daarin o.a. de routekaart, tekst en foto’s over de monumenten en dorpsgezichten.
Extra randactiviteiten:
• Gratis toegang tot het Museum van Deinze en de Leiestreek (L. Matthyslaan) waar de tijdelijke tentoonstelling “Once Upon a Golden River” met werk van kunstenaar Stief Desmet nog loopt tot en met 27 september 2015
• Beiaardconcert door stadsbeiaardier Charles Dairay van 14 tot 15 u. in de toren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk (Markt) te Deinze. Daarna opendeur tot 18 u.
• Autovrije zondag: diverse activiteiten op de Markt en de Tolpoortstraat tussen 13 en 18 u. met o.a. gekke fietsen, segways uitproberen, kinderfietsparcours, initiatie spinning of dans, muzikaal optreden, fiets graveren en herstellen, enz. Daarnaast ook een mobiliteitsmarkt waar je kunt kennismaken met duurzame mobiliteit.

Meer informatie
vóór zondag 13 september 2015: stedelijke dienst cultuur en evenementen, Gentpoortstraat 1, 9800 Deinze, 09 381 95 10, [email protected], www.deinze.be
op zondag 13 september 2015: aan elke halteplaats of op het gsm-nr: 0496 744 938